Digital Detox: het belang van digitale fitheid

Wat is digitaal welzijn?

De voortdurend toenemende digitalisering beïnvloedt ons werk en leven aanzienlijk met directe gevolgen voor onze gezondheid, productiviteit en werkgeluk. Digitaal welzijn verwijst naar de mate waarin digitalisering bijdraagt aan of afbreuk doet aan ons welzijn. Deze digitalisering heeft veel voordelen opgeleverd: voor veel mensen is het werk interessanter en gevarieerder geworden, organisaties hebben aanzienlijke productiviteitswinsten geboekt, en de samenleving is hierdoor welvarender geworden. Toch zijn er ook schaduwzijden. Overmatig gebruik van digitale technologie kan bij mensen leiden tot overbelasting, burn-out en wordt in verband gebracht met mentale gezondheidsproblemen zoals depressie en angststoornissen. Het is belangrijk dat we erkennen dat onze hersenen anders functioneren dan onze digitale apparaten. Om dit te kunnen begrijpen maken we een uitstapje naar een het vakgebied van de neurologie. De software van de mens in wezen.

Neurologie

Het Default Mode Netwerk (DMN) is een van de grootste ontdekkingen van deze eeuw. Het verbindt delen van de hersenen die anatomisch ver uit elkaar liggen en die gezamenlijk actief worden wanneer we niet gefocust zijn op de buitenwereld. Dit netwerk wordt actief als we slapen, rusten of gewoon gedachteloos uit het raam kijken. Het werd bij toeval ontdekt door Marcus Raichle toen hij z’n meetapparatuur aanliet staan toen proefpersonen pauze hadden. Ondanks dat de proefpersonen schijnbaar uitrusten was hun brein onverwacht actief. Dit was contra-intuïtief omdat men lang aannam dat de hersenen in een soort passieve of rusttoestand zouden verkeren wanneer een persoon niet actief bezig was met een taak. Het onderzoek van Raichle bewees echter dat onze hersenen nooit echt “uit” staan, maar dat ze simpelweg van modus wisselen en blijven werken aan een andere set van functies die essentieel zijn voor ons psychologisch welzijn. Deze belangrijke ontdekking maakt duidelijk dat een balans tussen online (prikkels) en offline herstel (prikkel verwerking) cruciaal is.

Op technologie dieet

Het scrollen op een beeldscherm, met telkens nieuwe informatie, ook nog eens gemaakt om onze aandacht vast te houden, is verslavend. Het houdt ons brein continu actief terwijl we nu weten dat het belangrijk is om het brein ook tot rust te laten omen. Technologie zal de komende decennia alleen maar aantrekkelijker worden. Als we autonome en sociale wezens willen blijven, moeten we bewust met technologie leren omgaan. Net zoals we ons eetpatroon moeten beheersen om niet te dik te worden, moeten we onze inname aan digitale impulsen onder controle houden. Bij Conclusion weten we als geen ander dat we technologie en AI vóór ons moeten laten werken. Dat betekent dat we in control moeten en willen zijn over het gebruik hiervan en autonoom en bewust kiezen wanneer we online zijn, en wanneer niet. Het gaat dus niet om simpelweg minder online zijn, het gaat om een goede balans en kwalitatief en bewust online zijn. Het gaat niet om simpelweg minder online zijn, het gaat om een goede balans en kwalitatief en bewust online zijn.

Onze beperkingen de baas blijven

Als we rekening houden met onze beperkingen kan technologie het leven steeds aangenamer maken. In de toekomst kunnen we nog veel meer taken aan technologie overdragen (autorijden, het huishouden, eentonig werk) en hebben we meer tijd voor persoonlijke ontwikkeling, ontspanning en elkaar. Dan moeten we alleen wel de valkuilen van ons eigen brein weten te vermijden en ons bewust zijn van de gevaren van technologie. AI zal spoedig slimmer zijn dan de mens. Voordat het zover is, moeten we minimaal leren omgaan met onze eigen beperkingen. Misschien moeten we beginnen met het beperken van blootstelling aan technologie en ons richten op dingen die ons echt gelukkig maken. Het geluk is eerder te vinden in onze omgang met andere mensen dan in activiteiten met een beeldscherm. Een afspraak maken in een digitale agenda is handig, maar als je vervolgens tijdens de afspraak op je smartphone zit te staren dan heeft de technologie toch gewonnen. Dan zijn we slaaf geworden in plaats van baas.

Neem vaker offline pauzes

Digitale middelen dienen op veel vlakken de mensheid, maar om gezond, productief en gelukkig te blijven, moeten we ons brein de rust gunnen die het verdient. Dus, neem pauzes zonder telefoon, kijk vaker gedachteloos uit raam, wandel en geniet van de omgeving. Dit hebben we nodig om, samen met digitale hulpmiddelen, ons volledige potentieel te bereiken.

Note: Stukken uit dit blog verschenen eerder op Rijnvogelaar.nl en zijn met toestemming van de auteur gebruikt. Meer info op rijnvogelaar.nl