Persoonsgerichte zorg bij De Zorgcirkel

Het centraal stellen van de behoeften van cliënten en bewoners is één van de strategische uitgangspunten bij De Zorgcirkel, een specialist in ouderenzorg, -behandeling en -revalidatie. Met behulp van het programma ‘Persoonsgericht werken’ (PGW) wil De Zorgcirkel het gedachtegoed verankeren binnen de organisatie. Hierdoor ervaren cliënten en bewoners het verschil tussen technische, deskundige zorg en zorg waaruit blijkt dat iemand een cliënt, zijn of haar manier van leven en persoonlijkheid kent en hierop aansluit. Morgens is gevraagd een programmastructuur op te zetten om persoonsgericht werken in de organisatie in te bedden.

De Zorgcirkel is specialist in ouderenzorg, -behandeling en -revalidatie en biedt met ruim 4000 medewerkers en 1400 vrijwilligers persoonsgerichte zorg aan ruim 7500 cliënten. Dit gebeurt bij voorkeur bij mensen thuis en ook op de 27 locaties. De Zorgcirkel is actief in Zaanstreek-Waterland, Purmerend, Edam-Volendam, Alkmaar, Heiloo-Egmond e.o. De Zorgcirkel werkt aan liefdevolle aandacht en professionele zorg voor ouderen en zoekt de verbinding met anderen om dit mogelijk te maken. De Zorgcirkel’s droom is een maatschappij waarin alle ouderen zich gezien en gewaardeerd voelen en zij hun bijdrage mogen leveren. Kijk voor meer op hun website.

De Zorgcirkel is in 2015 gestart met het implementeren en borgen van persoonsgericht werken op drie van de zevenentwintig locaties. Na een positieve evaluatie is besloten persoonsgericht werken op te nemen als één van de strategische uitgangspunten. Hier is echter wel een cultuuromslag voor nodig. In de rol van programmamanager PGW heeft Marloes Bijl (senior consultant) hier samen met diverse interne projectleiders een praktische invulling aan gegeven.

Op basis van de knel- en leerpunten uit de inventarisatie en de beoogde cultuuromslag zijn vervolgens vier projecten inclusief bijbehorende doelstellingen geformuleerd:

• Opleiden. Medewerkers kennen de principes achter en het doel van het verrijkte model en passen dit toe in de praktijk.
  
  
• Persoonsgericht werken en het Elektronisch Cliënten Dossier (ECD). Het ECD is zodanig ingericht dat informatie uit het verrijkte model logischerwijs vertaald kan worden naar concrete acties in het zorgleefplan.
  
  
• Reflecteren en ontwikkelen. De Zorgcirkel levert aantoonbaar zorg volgens de visie op persoonsgericht werken. Medewerkers weten wanneer ze het goed doen.
  
  
• Ambassadeurs. Per regio zijn het afgesproken aantal professionele mappers en backpackers beschikbaar die het team en hun manager helpen bij de vertaling van het verrijkte model naar de praktijk.

Onder leiding van Marloes Bijl zijn diverse interne projectleiders verantwoordelijk voor het opleveren van producten die bijdragen aan de beoogde cultuurverandering. Lijnmanagers zijn en blijven verantwoordelijk voor de implementatie en borging van de producten. Daarnaast heeft elke regio een specifiek PGW-aanspreekpunt voor zowel het programmateam als de ambassadeurs.

Centraal in het gedachtegoed van persoonsgericht werken staan de vijf behoeften zoals geformuleerd door de Engelse wetenschapper Tom Kitwood: comfort, hechting, inclusie, bezigheden en identiteit. Daarnaast maakt De Zorgcirkel gebruik van zes gedragsfactoren rondom fysieke en de sociale omgeving, persoonlijkheid, levensloop, gezondheid en indien van toepassing hersenschade. Door in gesprek te gaan over de behoeften en gedragsfactoren en hier specifieke vragen over te stellen leert een medewerker iemand steeds beter kennen en krijgt hij/zij inzicht wat echt belangrijk voor de ander is. Om het PGW-gedachtegoed te verspreiden zijn er ambassadeurs aangetrokken die de rol van backpacker en/of mapper hebben. Een backpacker coacht collega’s om in de dagelijkse praktijk op een persoonsgerichte manier te werken. Een mapper heeft de cursus Dementia Care Mapping (DCM) afgerond en kan hierdoor op systematische wijze de stemming, het gedrag en bezigheden van bewoners in kaart brengen. Hierdoor krijgt een team inzicht in wat een bewoner blij maakt en wat eraan bijdraagt dat iemand bijvoorbeeld onrustig wordt.

Marloes Bijl is gestart met een inventarisatie van de huidige stand van zaken om zich te krijgen in de belangrijkste knel- en leerpunten:

• Er ontbreekt een duidelijke visie op persoonsgericht werken. Teams weten niet wanneer zij het goed doen.
• Taken en verantwoordelijkheden zijn onvoldoende belegd bij managers en ambassadeurs.
• De trainingen en begeleiding ten behoeve van persoonsgericht werken worden onvoldoende opgevolgd en kent geen structurele plek in het opleidingsplan.
• Het aantal ambassadeurs is onvoldoende om alle teams adequate ondersteuning te geven.
• Er is onvoldoende focus op het borgen van persoonsgericht werken, de waan van de dag overheerst.

Ook communicatie heeft extra aandacht binnen het programma, waarbij het programmateam op verschillende niveaus inzet:

• Procescommunicatie. Hoe is het programma opgebouwd, wat kunnen betrokken op welk moment verwachten, waar staan we nu.
  
  
• Werving ambassadeurs. Functieomschrijving van de rollen mapper en backpacker, aantal benodigde medewerkers per regio, vlogs met veel gestelde vragen.
  
  
• Communicatie voor het concreet maken van de term persoonsgericht werken. Succesverhalen vanuit de verschillende teams – wat ben je te weten gekomen over een cliënt of bewoner en hoe heeft dit geholpen om betere zorg te leveren?

"Persoonsgericht werken raakt iedereen. Daarom zet ik tijdens elk programmateamoverleg een creatieve werkvorm in om elkaars behoeften steeds beter te leren kennen en hierop in te kunnen spelen."

Na 14 maanden is het programma overgedragen aan een nieuw geworven interne programmamanager van De Zorgcirkel. Op het moment van overdracht:

• Zijn de taken en verantwoordelijkheden voor het lijnmanagement duidelijk en belegd. Persoonsgericht werken heeft een vaste plek op de agenda;
• Is het aantal ambassadeurs dat de teams kan ondersteunen, toegenomen;
• Is het programma ten behoeve van het regietheater uitgewerkt en alle speeldata bekend;
• Worden succesverhalen op een structurele manier in de organisatie gedeeld;
• Is persoonsgericht werken onderdeel van het meerjaren opleidingsplan;
• Hebben diverse teams de PGW meter ingezet.

Door bovenstaande aanpak herkennen medewerkers de visie op persoonsgericht werken, zien en ervaren ze het belang en ontwikkelen ze de benodigde competenties. Het doel scherp voor ogen houden, de inzet van creatieve werkvormen, mensen verbinden en zelf de verantwoordelijkheid laten pakken typeert deze opdracht, maar ook zeker de aanpak van Morgens. Hierdoor is persoonsgericht werken niet meer ‘iets wat je doet op het moment dat je er tijd voor hebt’