De belangrijke rol van de menselijke factor in digitale transformaties in de zorg

Het hebben van kennis en bewustzijn over de noodzaak van verandering is een goed begin, maar het is vaak niet voldoende. De zogenaamde 'intention-behavior gap' illustreert dit. Bijvoorbeeld; iemand kan weten dat roken ongezond is en toch blijven roken. De kennis en het bewustzijn zijn aanwezig en toch verandert het gedrag van de persoon niet. Op dezelfde manier kunnen zorgprofessionals begrijpen dat digitale transformaties belangrijk zijn, maar dat betekent niet automatisch dat hun gedrag verandert. Dit verschil tussen intentie en actie vormt een uitdaging in gedragsverandering.

Een van de meest gehoorde obstakels bij digitale transformaties is weerstand. Zoals Gibbons in zijn boek stelt: “Resistance is engagement, just not the kind of engagement we want.” Hiermee bedoelt Gibbons dat weerstand vaak een teken van betrokkenheid is. Weerstand is beter dan passiviteit, omdat weerstand kan worden omgebogen naar positieve betrokkenheid. Dit kan gedaan worden door te kijken waar de weerstand vandaan komt. Bijvoorbeeld, wanneer zorgprofessionals bang zijn dat ze niet de juiste vaardigheden hebben om succesvol mee te gaan in de verandering, blijft de weerstand bestaan, ondanks dat ze misschien wel een positieve houding hebben tegenover de verandering.

De zorgsector staat bekend om zijn hoge werkdruk en stress. Dit leidt vaak tot een “we hebben het altijd al zo gedaan”-mentaliteit, een voorbeeld van een fixed mindset. In deze omgeving is het lastig om ruimte te maken voor innovatie en verandering. Hiernaast kan een verandering voelen als impliciete kritiek op eerdere manier van werken, wat tot defensieve reacties kan leiden. Een growth mindset, waarin fouten worden gezien als leermogelijkheden en effectiviteit boven routine gaat, is essentieel voor het succes van digitale transformaties. Hier komt het belang van eigenaarschap om de hoek kijken: als zorgprofessionals zich eigenaar voelen van een verandering, is de kans groter dat ze deze omarmen.

Wanneer zorgprofessionals eigenaarschap ervaren, voelen zij zich meer betrokken bij de veranderingen. Essentieel hierbij is dat eigenaarschap niet alleen betekent dat iemand verantwoordelijkheid draagt voor een opdracht. Het gaat erom dat zorgprofessionals regie hebben over hun eigen werk en de vrijheid krijgen om keuzes te maken. Het resultaat hiervan is dat projecten niet langer opgelegd voelen, maar echt van de zorgprofessionals zelf worden. Eigenaarschap zorgt ervoor dat medewerkers niet alleen de verandering ondergaan, maar deze actief vormgeven en ondersteunen, wat de kans op een succesvolle digitale transformatie vergroot.

De menselijke factor speelt een belangrijke rol in het slagen of falen van digitale transformaties in de zorg. Als een organisatie zich hiervan bewust is, kunnen gedragsinterventies op de juiste momenten worden ingezet om een cultuur te creëren waarin medewerkers bereid zijn mee te veranderen en zich gesteund voelen. Verandering schept immers onzekerheid en in hoeverre we deze kunnen wegnemen, hoe makkelijker het wordt om in het diepe te springen