Wilskracht

Laat ik vooropstellen dat ik het rijden op olifant voor entertainmentdoeleinden sterk afkeur. Doe dat dan ook niet als je op vakantie bent in Zuidoost Azië (of ergens anders). Maar hou het verhaal over de olifant in het kader van cognitieve doeleinden nog wel even vast. De berijder denkt dat hij de macht heeft over het dier. De macht om het te laten doen wat hij wil. Maar in werkelijkheid is hij natuurlijk geen partij voor de olifant.

Olifant als menselijk brein

In het boek ‘Switch: How to Change When Change is Hard’ van de broers Chip en Dan Heath is de olifant een metafoor voor het menselijke brein. De berijder is het bewuste, rationeel denkende brein. Het deel dat wil sporten, gezond eet en veel water drinkt. De olifant staat echter voor het automatische deel van onze hersenen wat op zoek gaat naar instant beloningen, op de bank televisie wil kijken, niet naar de sportschool gaat, liever ijs eet en frisdrank drinkt.

Veranderen is moeilijk. Verandering leiden eveneens, want leidinggeven is gedrag. Maar als dat zo is, waarom zijn er dan zoveel leiders die vooral praten in plaats van luisteren? Omdat organisaties steevast de verkeerde leiders kiezen. Betoogt ook Ronald Meijers eind vorig jaar in zijn steengoede en snoeiharde column in MT Magazine (leestip!).

Meijers wijst daarbij op onderzoek, wat al jaren laat zien dat organisaties in 60 tot 80% van de gevallen de verkeerde mensen kiezen. “Mensen zonder de drive om anderen beter te laten presteren, maar met de drive om carrière te maken. Niet om eerst te vragen en te luisteren, wel om zelf het woord te voeren, desnoods door het anderen te ontnemen. Mensen zonder zelfkennis, zelfrelativering en zelfvertrouwen, maar met een grote dosis arrogantie, bluf en machtshonger.” Ronduit schokkend, helaas vaak de realiteit.

Pseudowetenschap

Meijers ziet als één van de oorzaken het feit dat organisaties zich te vaak laten (mis)leiden door personality profilers. Kleurenprofielen die vooral schijninzichten opleveren. “Van MBTI tot Management Drives en van DISC tot Business Chemistry: het is pseudowetenschap die verbannen moet worden uit organisaties.” Ik ben het roerend met hem eens.

Wat ik daar graag aan toevoeg, is het belang van de wil om te winnen. Begin dit jaar schreef ik een blog over het hebben van een topsportmentaliteit om ook business wise succesvol te zijn. Die vergelijking gaat voor mij ook 100% op voor leiderschap. Als je zelf heel succesvol bent, maar je team is dat niet. Dan doe je toch echt iets verkeerd.

Passie kun je niet faken. Motivatie telt alleen als niemand kijkt. Er is voor wilskracht nodig om écht het verschil te kunnen maken en je doelen te bereiken. In februari ben ik na de Kerstdagen en januariborrels weer gefocust met mijn sport bezig. Niet alleen die kerstkilo’s eraf, maar ook het lichaam weer terug veranderen in een efficiënte duursportvetverbrandingsmachine wat heel hard bergop kan fietsen.

Lezers die ook fanatiek met sport bezig zijn, weten dat voeding daarbij de sleutel tot succes is. In mijn geval betekent dat deze trainingsperiode op de koolhydraten letten. Iedere avond eten ‘preppen’. Iedere dag tupperware party met eten op werk, bij mijn klant, in de trein of auto. Geen suikers. Wel thee en water. En tot op de dag van vandaag geen druppel alcohol.

Cognitieve dissonanten

Het bezig zijn met je voeding of een periode geen alcohol drinken roept nogal wat reacties op. Helaas zijn die niet altijd even positief of gehinderd door enige kennis van waar ik mee bezig ben. Dat fascineert mij. Op de eerste plaats, omdat er dus mensen zijn die op je voeding letten en het niet drinken van alcohol ervaren als ongezond en slecht. Ongezond leven is natuurlijk je eigen keuze. Maar je gaat niet ineens dood als je geen alcohol drinkt (nee, echt niet). Ongezond als norm stellen vind ik – als ik eerlijk ben – wel ietwat vreemd en zelfs enigszins zorgelijk.  Maar dat terzijde.

Op de tweede plaats fascineren deze reacties mij, omdat deze cognitieve dissonanten hét bewijs zijn hoe de wilskracht van een olifant in de eerdergenoemde metafoor werkt. Het is echt ongelofelijk moeilijk om een bepaald patroon te doorbreken.  Dat geldt zowel voor je werk als privéleven. Als je stopt met slechte koolhydraten en suikers (wat in feite op hetzelfde neerkomt), dan ben je de eerste paar dagen niet te genieten. De olifant wil alleen maar meer suiker, koekjes en ijs. Hij weegt niet voor niets meer dan drie ton.

De berijder zal er alles aan moeten doen om de olifant te motiveren dat te laten. Die berijder, dat ben jij. En als jij echt iets wilt veranderen, dan kun je dat. In je werk, maar ook zeker in je privéleven. En ik? Ik heb mijn trainingsdoelen behaald, voel me topfit, uitermate scherp en stap zo tevreden in het vliegtuig voor mijn (uitgestelde) beloning. Mijn vooruitzicht? Een welverdiend, ijskoud Singha biertje met uitzicht op de stad van de engelen en negen edelstenen.